Bilişim Sözlüğü
-A-
Account : İnternete bağlanmak için, internet servis sağlayıcılarından aldığınız şifreli kullanıcı hesabı.
AC97: (Audio Codec 97) Bilgisayarda modem ve ses kartı fonksiyonlan
için işlemcinin gücünden yararlanmayı öngören yeni bir teknoloji
Alias : Takma ad.
AGP: (Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartları için çıkarılmış, grafik
kartının doğrudan işlemciye erişmesini sağlayan 32 bitlik bir veriyolu.
Anakart : Bilgisayarın bazını oluşturan diğer birimlerin çalışmasını sağlayan en önemli elektronik devre.
Animated : Web sayfalarında bulunan hareketlendirilmiş resim, yazı ya da ikonlar.
Applet : Bağlanılan internet adresinde hazır olarak bulunan, Java dilinde yazılmış programların derleniş biçimi.
Application : Bir yazılımın uygulanabilen en küçük parçası.
Arayüz : Bilgisayarda bir yazılımı kullanabilmeniz için oluşturulan menüler, butonlar ve grafik ortamı.
Archie : İnternet üzerinde FTP dosyalarını aramaya olanak veren bir araştırma aracı.
ASCII : American Standard Codes for Information Interchange ‘in kısaltmasıdır. Tüm dünyada çok yaygın olarak kullanılan Latin harflerini tanımlamaya yarayan bilgisayar kodları standardına verilen addır. Bu standart sayesinde, her tür bilgisayar kolayca metin alışverişi yapabilir.
ATM : (Asynchronous Transfer Mode) Bir paket anahtarlama teknolojisi. ATM, verileri byte büyüklüğünde hücrelere ayırır ve aynı zamanda 53 hücrelik paketler halinde iletir.
Attachment : (Eklenmiş dosya) Normal e-maillere dosya ekleyerek gönderme işlemidir. Eklenmiş dosya kullanımı, mail programlarının bir özelliğidir.
Attribute : Nitelik anlamına gelir.
Aygıt Yöneticisi: Windows 9xte donanım aygıtları ile ilgili bilgilere erişilip çeşitli donanım ayarlarının yapılabildiği bir pencere
-B-
Backbone : (Omurga) Bilgisayar ağlarındaki çok yüksek kapasiteli hat ya da seri bağlantı yollarına verilen addır. Omurgalar, şehirleri, ülkeleri ya da kıtaları internet üzerinde birbirine bağlar.
Bağlantı kapısı: (Port) Kasanın arkasında, çeşitli çevre birimlerini bağlamak
için kullanılan, dişi veya erkek girişler.
Bandwidth : Bir şebeke üzerinden gönderilecek sinyalin en düşük ve en yüksek frekansları arasındaki farka verilen addır. Ayrıca veri haberleşmesinde şebekeden akabilecek maksimum veri hızını belirtmek için de kullanılır. Bps ölçü birimi, saniyede transfer edilen veri sayısını ifade eder.
Beta : Bilgisayar dünyasındaki programların geliştirilme ve test aşamasında olduklarını belirten sıfat.
Bit : İletilebilen en küçük veri miktarıdır.
Bitmap : Bilgisayar ekranında bir resmi görüntülemek için gereken tüm renk bilgilerinin verildiği resim formatlarına verilen genel ad.
Bios : (Basic Input Output System) Bilgisayar ilk açıldığında anakart ve üzerindeki kartları tanıyan ve bunlar hakkında işlemciye bilgi veren küçük progr*yasak kelime*. Anakart üzerindeki ROM adındaki silinmeyen hafıza üzerinde bulunur.
Bookmark : İstenilen internet adresinin saklanması.
Boot: Bilgisayarı açarak işletim sisteminin yüklenmesini sağlamak
Bounce : Elektronik postanın, gönderilen adrese ulaşamadan geri gelmesidir.
Bps : (Bits per second) Veri aktarma hızını ölçme birimi. Bir saniyede geçen bit miktarına verilen ad. 8 bit, 1 byte eder.
Browser : Tarayıcı. İnternet adreslerini bulup, onlara ulaşmamızı sağlayan bir program.
Bug : Bir program üzerinde yazım hatasından kaynaklanan sistem açığı, hata.
Bus hızı : Anakart üzerindeki işlem akış hızı. İşlemci yüksek hızlarda çalışsa da anakartın yavaşlığı hızı etkiler.
-C-
Carbon Copy : (CC) Elektronik postanın kopyasının ilgili kişilere gönderilmesidir.
CGI : (Common Gateway Interface) Web sayfaları üzerinden bir başka yazılımla ilişki kurup sonucu yansıtan yazılımların genel adıdır.
Chipset : Anakart üzerinde bulunan ve veri akışını kontrol eden işlemcilere ve markalarına verilen ad.
Client : Bir ağ servisini kullanan kullanıcı veya kullanıcıya hizmet eden program.
CPU : (Central Processing Unit) (Merkezi İşlem Birimi) Bilgisayarın hesaplamalarını yaptığı ana chip ‘e verilen isim.
COM portu: Seri port, iletişim portu.(Modem,Fare,Klavye..)
Cookie : Browser tarafından kullanıcıya gönderilen ve kullanıcının harddiskine yerleşen küçük dosyacık. Bu dosya ziyaret edilen site hakkında tarih, kullanıcı adı, ziyaret saati gibi bilgileri içerir. Aynı sitenin bir sonraki ziyaretinde kontrol edilir.
er : Sistem kırıcı. Sistem kırıcı yetkisi olmayan, bilgisayar sistemlerine girmeye çalışan kişilere verilen isimdir. Bu kişiler bilgisayar hastalarının (ers) tersine kötü niyetlidir ve kırdıkları sistemlerden bir çok menfaat elde ederler.

Cursor : İmleç. Bilgisayar ekranında göz kırpan çizgi veya kutu. Bir sonraki data girişinin nereye yapılacağını gösteren işaret.
Cyberspace : Siberuzay. Yazar William Gibson ‘un Nouromancer adlı kitabında geçen bu deyim, bilgisayar ağlarında bulunan tüm bilgi kaynaklarını anlatmak için kullanılır. Network bilgisayarlarının bulunduğu dünyayı tanımlar.
-D-
Data : Manyetik ortamda her türlü bilgiye verilen addır.
Default:Ondeğer.Bir yazılım ve donanımın,standart,ilk geldiği haldeki ayarı
Diagnose : Teşhis etmek. Diagnostic yazılımları, bilgisayarlarda meydana gelebilecek problemlerin teşhisi için kullanılır. Bu programlar çok çeşitlidir. Sadece donanımı veya sadece yazılımı kontrol eden programlar mevcuttur. Örneğin “Scandisk” harddiski kontrol eden ve bulduğu problemleri düzelten bir teşhis yazılımıdır.
Dial up : İletişim kurulacak noktanın telefon hattı üzerinden aranmasıyla kurulan veri haberleşme metodudur.
Dip switch: Jumperdaki gibi devreleri tamamlamak için kullanılan ,ancak daha pratik, minik şalterler.
DIMM : (Dual Inline Memory Modules) Yeni model anakartlar üzerinde 12 ns altında erişim hızı sağlayan 168 pinlik RAM modelleridir.
Direct AGP: Yeni İ810 yongasetli anakartlarda, AGP grafık kartı için ayrı bir yarık bulunmaz, çünkü grafik işlemcisi anakartla bütünleşiktir ve işlemciye Direct AGP olarak adlandırılan veriyolundan ulaşır.
DNS : (Domain Name System) (Alan İsmi Sistemi) İnternete bağlı birimleri (host) gruplandırmaya yarayan adlandırma sistemidir. Böylece tüm adresler bir grup altında tanımlanmış olur. (edu.tr gibi).
Domain Name : Bir internet bölgesini tanımlayan ve benzeri olmayan bir adrestir. Adres her zaman birbirinden noktayla ayrılmış olan iki veya daha fazla parçadan oluşur.
Dos : Dos İşletim Sistemi. Bilgisayarın bilgi girişi ve depolama işlemleri için hazır hale gelmesini sağlayan işlemler topluluğu.
Doku: (Texture) Herhangi bir modelleme yazılımında (veya tasarım programında, oyunda vs.) modellenen bir nesnenin kaplanan yüzeyi.Renk ve parlaklık gibi iki boyutlu doku özelliklerinin yanında saydamlık, ışığı yansıtma gibi üç. Boyutlu doku özellikleri de vardır.
Doskey : Komut isteminde girilen komutları tekrar kullanmaya yarayan bir kısayol komutudur. Yukarı ok tuşunu kullanarak bilgisayarı açtıktan sonra girdiğiniz komutları yeniden çağırabilirsiniz.
Download : Bir bilgisayara başka bir ortamdan bilgi aktarma işi. İnternetten dosya kaydetme işlemine de verilen addır.
Dpi : (dot per inch square) Uzunluk birimi olan inç ölçüsü cinsinden bir inç karede bulunan nokta miktarı. (1 inç : 2.54 cm)
Driver : İki ayrı anlamda kullanılabilir. İlki bilgisayara bağlı olan disket veya harddisk sürücüsü. Diğeri bir bilgisayar parçasının bilgisayara tanıtılması için kullanılan ve parça üreticisi tarafından sağlanan küçük progr*yasak kelime*tır.
DTD : Document Type Definition ‘ın kısaltmasıdır.
DVD : (Digital Video Disc) Fiziksel olarak CD ile aynı boyutlarda olan ancak çift katlı ve çift taraflı olan disktir. Tamamına 17 gb veri depolanabilen DVD ‘ler, MPEG-2 kalitesinde film seyredilmesine imkan tanıyor.
Dynamic Video Memory: Yeni İ810 yongasetli anakartlarda, Direct AGP (bkz.) veriyolu ve sistem belleğinin verimli kullanımı sayesinde PCde güçlü grafik özellikleri sunmayı vaadeden bir mimari.
-E-
ECC: (Error Correcting Code) Bir bellek özelliği. Bu tür bellekler, bilgi 0 ve 1ler halinde belleğe ulaştığında fazladan bir yonga ikıli sayı düzeninde hesap yapıp, toplam rakam yanlış gelirse hatanın hangi 0 ve 1 de olduğunu çözüp düzeltiyor.
EDO DRAM: (Extended Data Output Dynamic Random Access Memory) Standart DRAMden daha hızlı bir DRAM bellek türü. Bir seferde tek bir veri bloğuna ulaşabilen Standart DRAM belleğin aksine bir önceki veri blokunu işlemciye gönderirken aynı anda bir sonraki veriyi almaya başlayabiliyordu. SDRAM belleklerle birlikte silindi.
EDO : (Extended Data Output) Eski model Pentium anakartlar üzerinde yer alan, 72 pinlik 60 ns hıza sahip RAM tipi.
Elektronik Para : (e-para, e-cash) Bir bilgisayar kullanıcısının sabit diskinde kendi adına kayıtlı bulunan ve internet üzerinden yaptığı alışverişlerde harcayabileceği paradır. Harcama yapıldıkça, harcanan miktar toplamdan düşülür.
Elektronik Posta : (e-posta, e-mail) Posta işlemlerinin bilgisayar ortamında yapılmasıdır. Bilgisayar iletişiminin temel taşlarından biridir.
Encryption : İnternet üzerinde transfer edilen bilgilerin, üçüncü şahıslar tarafından okunmasını engellemek amacıyla şifrelenmesidir.
Ethernet : İnternetin yüzlerce katı hızındaki yerel ağdır.
Extension : Uzantı. Dosya adından sonra yazılan üç karaktere kadar ek. Extension, dosya adının belirleyicisi veya ayırıcısı olarak görev yapar. Dosya adından (.) ile ayrılır. .DOS, .AVI, .WRI, .BAS vb.
Extract : Sıkıştırılmış bir dosyayı açmak veya genişletmek. Winzip veya diğer sıkıştırma programları, dosyayı açmak için bu terimi kullanır.
-F-
FAT: (File Allocation Table) Dosya Atama Tablosu anlamına gelir. DOS ve Windows 9x işletim sistemlerinde kullanılan bu sistem dosyaların ve klasörlerin disk üzerindeki adreslerini tutar
FAQ : (Frequently Asked Question) (Sıkça Sorulan Sorular) İnternet üzerinde belli bir konu hakkında sıkça sorulan soruların yanıtlandığı sayfaların adıdır.
Favorites : İnternet Explorer ‘da kullanılan sevilen sitelerin, bilgisayarda tekrar kullanımı için kısayol oluşturmasıdır.
FDISK: Diski mantıksal olarak birden fazla parçaya, farklı sürücüler halinde bölmek için kullanılan DOS programı.
Feed : Bilgi beslemesidir.
Finger : Diğer internet bölgelerindeki kişileri bulmak için kullanılan bir yazılım aracıdır. Bazen kişisel olmayan bilgilere erişebilmek için de kullanılır.
Firewall : (Güvenlik Sistemleri) İnternet üzerinden bağlanan kişilerin bir sisteme girişini kısıtlayan, yasaklayan bir bilgisayar ve üzerindeki yazılıma verilen addır. Bu sistem sayesinde özel bilgiler başkalarından saklanabilir ve kişisel güvenlik sağlanabilir. Firewall ‘a verilen tanımlar sayesinde kişisel bilgilere sadece izin verildiği ölçüde ulaşılabilir.
Flame : Belli bir konuda, kapasiteyi aşmış elektronik posta ya da Usenet mesajlarına verilen addır.
Flash BIOS: Yazılabilir BIOS türü
Format : Dilimizde biçim denilen bu sözcük aynı zamanda bilgilerinizi depoladığınız bir sabit sürücüdeki bilgilerin silinerek sıfırdan kullanılması anlamına da geliyor.
FPU : (Floating Point Unit) (Kayan Nokta Ünitesi) CPU üzerinde bulunan ve çok hassas işlemlerin yapılmasında görev alan ünite.
Frame Relay : Verilerin çok yüksek hızlarda dijital ağlar üzerinden iletilmesini sağlayan bir teknolojidir.
Freeware : Bedelsiz dağıtılan ve kullanılan yazılımlara verilen addır.
FSP : (File Send Protocol) FTP ‘ye alternatif olarak geliştirilen bir protokoldür. FTP ‘ye olan en büyük üstünlüğü, yarıda kalan bir dosya transferi işlemine kaldığı yerden daha sonra devam edebilmesidir.
FTP : (File Transfer Protocol) İnternete bağlı bir bilgisayardan diğerine dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokolü ve bu işi yapan uygulama programlarıdır.
FYI : (For Your Information) (Bilginize Sunulur)
-G-
Gamut : Tarayıcıların, film çıkış cihazlarının vb. kabul ettiği renk sınırlama, tanıma limiti.
Gateway : İki değişik protokol kullanan bilgisayar ağları arasında veri transferine olanak tanıyan sistemin adıdır.
Genişleme Kartı: (Expansion Card) PCnizdeki ISA, PCI, AGP vs. slotlarına takılabilen , her tür karta (ekran kartı, modem, TV kartı gibi) genişleme karttı adı verilir. PCnin özelliklerini artıran, genişleten kart anlamında.. Aslında bu terim daha çok Macintosh dünyasında kullanılır
Genişleme Yuvası: (Expansion Slot) Genişleme kartlarının takıldığı yarıklara
(slot) verilen bir diğer ad.
Generic: Standart, aksesuarsız anlamında kullanılabilir. Genelde bir işlemciyi kullanan ekran kartlan için kart üreticisinın değil, işlemci üreticisinin çıkardığı, kartın markasından bağımsız sürücüler için kullanılır
GIF : (Graphics Interchange Format) Resimleri, sıkıştırma olmadan kaliteli biçimde saklamaya yarayan grafik formatıdır.
Gopher : Internet üzerindeki bilgilere hiyerarşik menüler halinde erişimi sağlayan dağıtılmış bilgi hizmetidir. Gopher kullanıcının bir kullanıcı programı (client) kullanarak tüm gopher dağıtıcılarındaki (servers) bilgilere ulaşmasını sağlar. Tüm dağıtıcılardaki bilgilerin toplamı gopher uzayı oluşturur. Kullanıcı ve dağıtıcı programları internet üzerinde ücretsiz olarak mevcuttur. Genellikle text tabanlı (düz yazı) bilgilere menüler yardımıyla kolayca ulaşılmasını sağlayan bir sistem ve bu sistemin kullandığı TCP/IP protokolüdür.
Guest : Kullanıcının kayıt zorunluluğu bulunan bir sitede sınırlı biçimde gezebildiği konumdur.
-H-
er : Bilgisayar ağlarına, açıklarını kullanarak izinsiz girip, var olan programları bozmaktan zevk alan kişilere verilen isimdir. Bu terim bazen yanlışlıkla er yerine kullanılır.
Hardware : (Donanım) Bilgisayar sisteminin sahip olduğu cihazların tümü.
Hit : Web sayfasına bir kez ulaşılmasıdır. Hit sayısı, o sayfaya, belirtilen süre içinde kaç kez ulaşıldığını gösterir.
Home Page : Bir sitenin ana sayfasıdır.
Host : İletişim ana sistemi. Kullanıcıların diğer iletişim ana sistemleriyle haberleşmesini sağlayan bilgisayar. Kişiler haberleşmeyi elektronik posta, telnet ve FTP gibi programlar vasıtasıyla yaparlar.
HTML : (Hyper Text Markup Language) Bir programlama dili yorumlayıcısıdır. Bu dil daha çok, yazılı bir dokümanı formatlamak ve bir objeden başka bir objeye linkler sağlamak ile ilgili komutlar içerir.
HTML Editor : Web sayfaları hazırlamak için kullanılan yazılımdır.
HTTP : (Hyper Text Transfer Protocol) Web sayfalarının transfer edilmesine ve okunabilmesine imkan veren protokolün adıdır.
Hyperlink : Üst-bağ anlamında kullanılır.
Hypertext : Üst-metin anlamında kullanılır. Dokümanları biçimlendirmek, resim eklemek, bağlantılar yaratmak için kullanılan metotdur.
-I-
Icon : (İkon) Yazılımlarda ya da internette karşılaşılan küçük resimler.
Ide : Harddisklerin bilgi transfer etmekte kullandıkları protokol ve veri yolu adıdır.
Identification : Program kullanırken veya internette gezinirken kullanıcının kendini tanıtmasıdır.
Inbox : Elektronik postaların geldiği dizine verilen addır.
Inline image : Satır içi resimdir.
Install : Herhangi bir yazılımın bilgisayara yüklenmesidir.
Interactive : Eş zamanlı etkileşimdir.
Interface : (Arabirim) Bilgisayarın bir bölümünden başka bir bilgisayara veya harici bir cihaza (printer, monitör veya modem gibi) bilgi iletişiminin kanalize edildiği yerdir.
Internet : Birçok bilgisayar sisteminin, TCP/IP protokolü sayesinde birbirine bağlanmasıyla ortaya çıkan, dünya çapında yaygınlaşmış ve durmaksızın büyüyen bir iletişim ağı ve dev bir bilgi kaynağıdır. İnternet sayesinde bilgiye daha çabuk ulaşılabilir ve bilgi, interaktif (etkileşimli) bir biçimde daha çok insanla paylaşılabilir. İnternet henüz yazılı kuralları olmayan ve yaşantımıza yeni kavramlar sokan farklı ve bağımsız bir ortamdır.
Intranet : Bir kuruluşun bilgisayarlarını kendi içinde birbirine bağlayan, çoğunlukla TCP/IP tabanlı bir ağdır. Böylece yerel ağlar (LAN) ve geniş ağlan (WAN) birbirine bağlanabilir. Temel oluşturulma amaçları, kuruluş bünyesindeki bilgileri ve bilgi işlem kapasitesini paylaşmaktır.
IP : Bir internet protokolüdür. IP numarası ise internette kullanılan bir çeşit adreslemedir. Siz internete bağlandığınız andan itibaren size bir IP numarası atanır. Hangi IP numarasını kullandığınızı bilmenize gerek yoktur.
IRC : (Internet Relay Chat) (Birleşik Hizmetler Veri Şebekesi) Birçok kişinin aynı anda etkileşimli mesajlarla haberleşebildiği, sohbet edebildiği bir platform ve bunu sağlayan programlardır.
ISA : Anakartlar üzerinde 16 bitlik veri akışının yapılabildiği kapılardır.
ISDN : (Integrated Services Digital Network) Özellikle normal telefon hatları üzerinden yüksek hızda entegre ses (analog) ve veri (dijital) aktarılmasını sağlayan bir dizi iletişim protokolüdür.
ISO : International Standarts Organization ‘ın kısaltmasıdır.
ISOC : (Internet Society) Tüm dünyada interneti yönlendiren organizasyondur.
ISP : (Internet Service Provider) (İnternet Servis Sağlayıcısı) Bilgisayar kullanıcılarını internete bağlayan şirket ya da kurumlardır.
-J-
Jamming : Bir işletim sistemini istenmeyen sinyallerle kasten bozma.
Java : Sun Microsystems tarafından yaratılan, web sayfalarındaki interaktifliği sağlayan sistemin adıdır. İşletim sistemlerinin web uygulamalarını çalıştırmalarında kullanılan ortak bilgisayar dilidir.
JPEG : (Joint Photographic Experts Group) Bir tür sıkıştırılmış grafik formatıdır.
-K-
Kartuş : Mürekkep püskürtmeli yazıcıların mürekkeplerini içeren ufak kutucuktur.
Kernel : İşletim sisteminin kalbi olan çekirdek program yapısıdır.
Kilobyte : Hafıza kapasitesini gösteren bir ölçü birimidir. 1 kilobyte 1024 byte ‘a eşittir.
Kiosk : Kiosk bir PC ve dokunmatik ekrandan oluşan bir sistemdir. Kullanıcı klavye ve fare kullanmadığı gibi bilgisayar da görebileceği zarar ve estetik nedenlerden ötürü bir kutu içinde saklanır. Küçük bir yazıcı ekiyle kioskların yazılı materyal verebilen mekanizmalar şeklinde kullanılmaları da mümkündür.Basit bir PC ve dokunmatik ekrandan oluşan bu sistemin kullanım alanlarına her geçen gün bir yenisi eklenmektedir. Firmalar kioskları satış ve pazarlama desteği, tüketici enformasyon merkezi, araştırma merkezi olarak veya reklam amaçlı kullanabilirler. Kiosklar; tüketicinin, herhangi bir faaliyete bilet alma, rezervasyon yapma hatta sipariş verme gibi isteklerine cevap veren sistemler olarak da kullanılmaktadır. Kolay taşınabilmesi, düşük kurulma bedelleri ve kapladığı alanın küçüklüğü nedeniyle istenilen yere (alışveriş merkezi, süpermarket, tiyatro, otel vs.) konulabilir.Kioskların bu iletişim ağı aracılığıyla birbirleriyle haberleşmesi mümkün olduğu gibi, şirket bünyesinde kurulan bir merkez birim aracılığı ile istenilen aralıklarla bilginin güncelleştirilmesi de mümkündür.Enformasyon veriminin yanısıra, kullanıcıya sordukları sorularla kiosklar birer data toplama merkezi olarakta kullanılabilir. Toplanan bilgiler yine bir ağ aracılığıyla ana merkeze aktarılabilir ve analiz programları sayesinde istenilen çerçevede raporlar alınabilir.
Knowbot : Deneme safhasında bir rehber hizmetidir. Beyaz Sayfalar (white pages) gibi.
Konfigürasyon : (Configuration) Bir bilgisayarı oluşturan parçaların tümü ya da programların ayarlarının tümü.
-L-
L2 Cache : İşlemcinin içindeki ön belleğe ek olarak anakart üzerinde bulunan, hızlı hafıza modüllerinden oluşan ön bellektir.
LAN : (Local Area Network) Telefon hattına girmeden, bilgisayarlararası veri şebekesi.
Leased Line : İki site arasında bağlantı sağlayan kiralık hatlar.
Link : İnternette gezilen sayfaların içerisinden bir diğer sayfaya veya siteye verilebilen yönlendirmedir.
Live : “Canlı Yayın” kavramının internet üzerindeki karşılığıyla aynıdır. Uygun programlarla internet üzerinden çeşitli yayınlar canlı olarak izlenebilir.
Lurker : Bir tartışmaya, sohbete ya da diğer gruplardaki tartışmalara katılmak yerine, yalnızca izleyen kişilere verilen addır. Yeni girilen bir tartışma grubunda bir süre lurker olmak, tartışmanın gelişme yönü ve içeriğini anlamak açısından önerilmektedir.
-M-
Mail : İnternet üzerinde yazışmalarda mektup olarak tanımlanabilecek dosyalardır.
Mailing List : Kişilerin belli bir konudaki görüşlerini elektronik posta aracılığıyla grup üyelerine dağıtmalarıdır. İki çeşit mailing list vardır: Birincisinde, her kullanıcı, grup üyelerinin adreslerine sahiptir ve to bölümüne herkesin adresini yazarak mesajını gönderir. İkincisinde, mesajlar bir bilgisayara gönderilir ve mesajların dağıtımını bu bilgisayar gerçekleştirir.
Map : Web sayfasındaki bir resmin bir noktasından, resmin o noktasıyla ya da çağrıştırdığı konuyla ilgili başka alanlara linkler verilmesi. Bir resmin map edilmiş olduğunu, internet yazılımının (browser) üzerinde fare ile dolaştığınızda sol alt köşede beliren koordinatlardan anlayabilirsiniz.
Markup Language : Internet üzerinde dökümanlara biçim kazandırmak üzere hazırlanmış mark-up karakterlerini deşifre eden dile denir. Bilgisayara okunan dosyanın ekranda nasıl biçim alması gerektiğini anlatır. HTML web sayfaları hazırlamak için geliştirilmiş bir mark-up dildir.
MIME : (Multipurpose Internet Mail Extensions) (Çok Amaçlı Internet Posta Uzantıları) Internet e-postasının grafik, ses, fax gibi metin olmayan bilgileri de gönderebilen genişletilmiş halidir.
Mirror : Bir internet kaynağının değişik bir adreste de aynen barındırılmasıdır. Çok kullanılan bir adrese alternatif olarak kurulan, asıl adreste sunulan tüm dosyaların kopyalarının bulunduğu ve sık sık yenilenen sitelere verilen addır. Mirror site yaratılmasının nedeni, telefon hatlarında oluşan yükü hafifletmektir.
MMX: (Multimedia Extensions) Intelin geliştirdiği MMX, işlemcilere eklenen 57 multimedya komutuna verilen addır. MMX işlemciler bazı genel multimedya operasyonlarıı üstlenirler (örneğin, normalde ses
kartı veya modemler tarafından yapılan di|ital sinyal işleme). Ancak u komut setinin kullanılabilmesi için MMX uyumlu yazılımların kullanılması gereklidir.
Modem : Modülatör - Demodülatör ün kısa yazılışıdır. Bilgisayardan gelen sinyalleri analog sinyal haline dönüştürerek telefon hattı üzerinden nakledilebilmesini mümkün kılar veya bu yolla gelen sinyalleri bilgisayarın kullanabileceği hale dönüştürür. Yani bilgisayarınızın telefon hattına bağlanarak diğer bilgisayarlarla bağlantı kurmasını sağlayan araçtır.
MPEG : Motion Picture Experts Group ‘un kısaltmasıdır. Bir video formatıdır.
MPEG-1: 352x240 çözünürlükte 3 0 kare/sn video hızı sunan bir video sıkıştırma formatı. Tam ekran kare atlamasız olarak oynatılabilir amabu durumda görüntü kayıplıdır.
MPEG-2: 720x480 ve 104x768 çözünür-lükte 60 kare/sn video hızı, CD klitesinde ses sunan bir video sıkıştırma formatı. MPEG-2de 2 saatlikbir film, pek görüntü kaybı olmadan birkaç GBlık alana sığabilir
Multitasking : Birden çok görevliliktir. Bilgisayarların bir işi yaparken başka bir görevi de aynı zaman içinde tamamlaması anlamında kullanılır. Bilgisayar multitasking ‘i olmayan DOS ‘ta disket formatlarken başka bir görev gerçekleştiremez. Windows ‘ta ise aynı anda birden çok görev gerçekleştirebilmek mümkündür.
-N-
Netiket : İnternet üzerinde kullanılması gereken genel ahlak kurallarıdır.
Netiquette : İnternet görgü kuralları. (bakınız ISOC)
News Group : İnternet üzerinde yapılan açık tartışma ya da haber gruplarına verilen addır. E-mail ‘den en önemli farkı, postalanan mesajların ilgili haber grubundaki tüm kişiler tarafından okunabilmesi.
News Server : Haber gruplarına ev sahipliği yapan sunuculara verilen addır.
NFS : (Network File System) Bilgisayarlarda kullanılan programların network makinelerinde kullanılmasını sağlar.
Nick Name : Sohbet alanlarında kullanılan takma addır.
NNTP : Network News Transfer Protocol ‘un kısaltmasıdır. Tartışma grupları protokolüne verilen addır.
-O-
OCR : (Optik Karekter Tanıma) Yazılı veya basılı karakterlerin makina tarafından ve foto-elektrik transuderlerden gelen girdilere dayanarak tanıması.
Offline : Aktif sisteme bağlı olmama durumudur.
Off Topic : Tartışma grubunun konusu dışında mesaj yazmak anlamına gelir.
Online : Aktif sisteme bağlı olma durumudur.
Online Service : Abonelerine özel elektronik posta, tartışma ve sohbet grupları, bilgi bankaları hizmetleri sunan ve genellikle internete bağlanma olanağı veren ticari bilgisayar ağlarının genel adıdır.
Overclock : Bilgisayarın anakart üzerindeki ayarlarının değiştirilerek hızlandırılmasıdır.
Overload : Aşırı yüklenme.
-P-
Partition : Harddiskte yer alan, herbiri farklı harfe sahip sürücülere verilen addır. Bir harddisk birden çok sürücü gibi görünebilir.
PC : (Personal Computer) (Kişisel Bilgisayar)
PCI : Anakart üzerinde 64 bitlik veri akışının yapılabildiği kapılardır.
PEM : Privacy Enhanced Mail ‘ın kısaltmasıdır.
PGP : Pretty Good Privacy ‘nin kısaltmasıdır.
Plug In : Bazı programlara daha sonra özellik eklenmesi için kullanılan küçük program yamalarıdır.
PNG : Gif formatından daha küçük, JPEG ‘den daha büyük yeni bir grafik formatıdır.
POP : (Post Office Protocol) (Posta Ofisi Protokolü) Tek kullanıcı sistemlerin bağlandıkları hizmet birimlerinden posta mesajı alışverişi yapabilmelerini sağlayan protokoldür. POP, POP2 ve POP3 diye üç uyarlaması vardır. Sonraki uyarlamalar önceliklerle uyumlu değildir.
POP : (Point of Presence) Bir bilgisayar ağına erişim için bağlantı kurulacak en yakın nokta ya da telefon numarasıdır.
Parity: (Parite) Bir bellek özelliği. Bu tür bellekler, bilgi 0 ve Tler halinde belleğe ulaştığında fazladan bir yonga ikili sayı düzeninde hesap yapıp, toplam rakam yanlış gelirse veriyi geri gönderip tekrar hesap yapılmasını sağlıyor
Port : Diğer çevre birim elemanları ile haberleşmeyi sağlamak için kullanılan giriş-çıkış bağlantı noktası (kanalı)dır. Seri veya paralel olurlar.
Port Address : TCP/IP tabanlı uygulamalar hattın diğer ucundaki bilgisayarla konuşmak için belirli bir port adresi kullanırlar. Port adresi, içinde verilerin nereden alınıp nereye verileceğini kesin olarak saptayan bir mekanizma barındırır.
Postmaster : Bir ağ üzerindeki e-posta problemleri ile ilgilenen personeldir.
Power Supply : Güç kaynağı anlamına gelir. Bilgisayarın kasasının arka kısmında bulunur.
PPP : (Point to Point Protocol) (Noktalar Arası Protokol) Seri bir hat üzerinden (örneğin bir telefon hattı) iki noktayı birbirine bağlama işlemini tanımlar.
Preferences : Özellikler anlamına gelir.
Protocol : Taraflarca kabul edilmiş haberleşme yöntemidir.
Proxy Servisleri : İnternet üzerindeki yerel bir ağ (ya da internet erişimi olan bir bilgisayar) ile dış dünya arasındaki ilişkiyi sağlayan bir yardımcı geçiş sistemidir.
Push Teknolojisi : İnternet üzerinde bilginin isteğe bağlı olarak kullanıcıya yönlendirme teknolojisi.
-Q-
Queue (Mail) : İnternete bağlantı sağlandığında gönderilecek elektronik postaların listesi.
-R-
RDS : (Radio Data Service) Kahrolası Elkitabını Oku (İnternette) Bu kısaltma genelde birisi çok basit ya da genel bir soru sorduğu zaman kullanılır.
RAM : (Random Access Memory) Bilgisayarlarda yazılımların çalışmak için kullandıkları geçici hafızadır.
Rar : Dosya sıkıştırmakta kullanılan bir formattır.
Realtime : Gerçek zaman, Bire bir anlamına gelir.
Recovery : Bilgisayar terminolojisinde bilgisayarların sorun yaşaması durumunda önemli bilgilerin kurtarılması anlamında kullanılır. Bilgisayarlar donanımsal veya virüsler gibi yazılımlar sonucunda çalışmaz duruma gelebilir. Önemli bilgilerin bilgisayarı geçici bir süre için de olsa çalışır hale getirilerek kurtarılmasına recovery denir.
Registry : Windows ‘ta kullanılan hertürlü programın ve Windows ‘un çalışmasıyla ilgili tüm bilgilerin saklandığı dosyadır.
Router : Birden fazla ağ arasındaki bağlantıyı sağlayan, özel amaçlı bir bilgisayar veya yazılımdır. Router ‘lar, üzerlerinden geçmekte olan verilerin hedef adreslerine bakarak hangi yöne gönderileceklerine karar verir.
-S-
Screen Saver : Ekran koruyucu yazılımdır.
SCSI : (Small Computer Serial Interface) Macintosh bilgisayarların da kullandığı bu standartta, saniyede 30 mb ‘ye kadar bilgi transfer edilebilir. Normal PC ‘lerde bulunmamasına rağmen daha sonra bir kart olarak satın alınabilir. Bu şekilde yüksek harddisk hızları gereken işlerde, sistemin hızı artırılabilir.
Script : Basit ve kısa yazılımdır. Yaptığınız işleri otomatik hale dönüştüren, kullanıcıların da yazabilecekleri yazılımlardır.
SDRAM: (Synchronous DRAM) Standart bellekten ve EDO DRAMden daha hızlı saat hızlarında çalışabilen bellek türü. Hala bu belleği kullanıyoruz
Search Engine : İnternet üzerinde aranan bir bilgiyi bulmaya olanak veren indeks yazılımlarıdır. Bu yazılımlar, çeşitli konularda elde edilen bilgileri veri tabanlarında saklar ve araştırma yapılacak konuyla ilgili ölçütleri esas alarak, bu bilgileri kullanıcıya sunarlar.
Self Extractor : Sıkıştırılmış bir dosyanın, açıcı programa ihtiyaç duymadan açılmasını sağlayan modüldür. Genişletme modülü sıkışmış dosyanın en başına yerleşir ve çalıştırıldığında dosyayı genişletir.
Sektör: (Sector) Bir diskin 512 bytelık en küçük fiziksel birimi
Server : (Sunucu) Bilgisayarların birbirine bağlanması için oluşturulmuş bir programın çalıştığı bir ya da birkaç bilgisayardır.
SGML : Standard Generalized Markup Language ‘in kısaltmasıdır.
Shareware : Belli bir süre ücretsiz denenebilen, bu sürenin bitiminde kullanmaya devam edilmesi halinde, ücrete tabi olan yazılımlara verilen addır. BBS ‘ler veya internet üzerinden dağıtılan ve genelde bir programın tanıtılması ve yaygınlaştırılması için kullanılan, kısıtlandırılmış özellikleri olan programlardır.
Shell : (Kabuk) Bir kullanıcının işletim sistemi aracılığıyla diğer programları yönlendirdiği arabirimdir.
Signature : İmza anlamına gelir. Elektronik postaların sonunda bulunan ve yazar hakkında bilgi veren satırların adıdır. İmzalarda, elektronik posta adresi dışında, telefon numarası vb. adresler yazılmaz. Bununla birlikte, klavye işaretleriyle çizilmiş resimlere rastlamanız mümkündür.
Silindir: (Cylinder) Silindirler, diskin yüzeyindeki konsentrik izlerdir. Yani bir diskteki tüm disk plakalarının arka ve ön yüzeyinde birbirine denk gelerek sütun oluşturan her bir izin oluşturduğu bu sütuna silindir adı verilir
SIMD : (Single Instruction Multiple Data) Yeni nesil uygulamalarda çokça rastlanan döngüleri yüzde 90 hızıyla hızlandıran, hızlandırıcı koddur.
SIMM : (Single Inline Memory Modules) DIMM RAM ‘lerden farklı voltajda çalışan 168 pinlik RAM modelidir.
Site : İnternette yer alan sayfalar grubudur. İngilizce ‘de “sayt” diye, Türkçe ‘de ise “site” diye okunur.
SLIP : (Serial Line Internet Protocol) Dial up internet bağlantısı sağlamaya yarayan internet modem protokolüdür.
Slot: (Yarık) Çeşitli kartların, kenarlarındaki temas dişlerinden oturtularak takıldığı, uzun ve ince yuva. Farklı tip ve boyutta olabilir
Slot 1: Pentium II ve bazı Celeron işlemciler için anakartlar üzerinde yer alan yank.
Smartdrv : Sabit diskinizin hızını artırmak için kullanılır.
Smiley : İnternette sözcükleri duygularla dile getirmek yerine, klavyeyi kullanarak yapılan şekillerle iletme yoluna verilen addır.
SMTP : (Simple Mail Transfer Protocol) Elektronik postaları dağıtmak için kullanılan standart protokoldür.
Snail Mail : Salyangoz posta anlamına gelir. Alıcıya ulaşma hızının elektronik postaya göre daha düşük olması nedeniyle, normal posta servisine verilen addır.
SoftDVD: DVD filmlerin PCde ayrı bir grafik donanımına (MPEG-2) kartına gerek kalmadan yazılım ile oynatılması işlemi.
Soket: (Socket) Bazı yassı işlemci modellerini anakarta takmak için kullanılan, ışlemci bacaklarının deliklerine oturduğu plastik, dikdörtgen şeklinde yuva.
Software : Her türlü yazılıma verilen addır.
Spamming : Bir mesajın birçok tartışma grubuna dağıtılması anlamına gelir. Hiç hoş karşılanmayan bir davranıştır.
Spider : (Örümcek) Web tarama servislerinin veritabanlarını büyütmek için bıkmadan, usanmadan yeni web sayfaları ve onlara ait bağlantıları bulan programlara "örümcek" ismi verilir.
SSE: (Streaming SIMD Extensions) Intel tarafından geliştirilip Pentium III işlemcilere uygulanan 70 adetlik yeni komut setidir. Grafik, resim, video, animasyon, 3 boyut işlemleri, ses tanıma öğelerine sahip, SSE
destekli uygulamalarda ciddi bir performans artışı sağlar. Henüz çok yeni olduğundan piyasada SSE destekli yazılım çok sayıda değildir ama hızla yaygınlaşması beklenmektedir
Subscribe : İnternet üzerinde belirli sitelere ya da listelere kayıt olma işlemine verilen addır.
Super 7: AMD K&2 ve K&3 işlemcilerin takıldığı bir soket. Super 7, 100 MHz sistem veriyolunu ve AGPyi destekler.
Surround Stereo : Sesin üç boyutlu olarak derinlik kazandırılmasına verilen addır. Müzik setlerinden sonra ses kartlarında ses kartlarında da bulunmaktadır.
T-
Tag : Etiket anlamında kullanılır. HTMLde dökümana biçim vermek için kullanılan etiketlerdir. Kaynak içinde kolayca fark edilirler çünkü her zaman "<" ve ">" işaretleri arasına yazılırlar.
Tak Çalıştır: (Plug and Play) Eskiden kartları PCmize takarken PCmizle uyumlu çalışması için gereken bazı |umper ve dip switch aylarını yapmak gerekirdi. Daha sonra işletim sistemlerine ve bu tr aygıtlar gereken ayarı otomatik yapmaları için konulan özelliği Tak Çalıştır adı verildi. Takıyorsunuz, bu standardı destekleyen Windows 9x aygıtın takıldığını anlayıp sizden sürücülerinin yerini göstermenizi istiyor ve sürücüleri yükleyerek donanımın tanıtım işlemini tamamlıyor. Tabii her zaman bu kadar kolay olmayabilir
TAR : Tape Archive ‘in kısaltmasıdır.
TCP/IP : (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) Değişik tipteki bilgisayarların haberleşmesine imkan tanıyan bilgisayar ağı protokolüdür. Standart internet protokolüdür. Bilgisayarlar ile veri iletişimi sağlayan birimler arasında düzenlemeleri yapıp, bilginin bir yerden bir yere gidebilmesini sağlayan veri iletişim protokollerine verilen genel addır.
Telnet : İnternet ağı üzerindeki bir makineye uzaktan bağlanmak için geliştirilen bir TCP/IP protokolü ve bu işi yapan programlardır. Bir host bilgisayara bağlanma imkanı sağlayan terminal emülasyon protokolüdür.
Terabyte : Tera. Bir Terabyte = Bin Gigabyte. Birkaç sene sonraki yeni hardisk standardı diyebiliriz. (1.000.000.000.000 byte = 1 Terabyte, 1.000.000.000 kb. 1.000.000 mb. 1.000 gb.).
TIFF : Tag Image File Format ‘ın kısaltmasıdır.
Toolbar : Genellikle yazılımların üst kısımlarında bulunan, çubuk biçimindeki menülerdir.
Track : (Sektör) Hareketli depolama aygıtlarından olan drive, disket veya teyp kartuşunda sürücü kafasının ulaşabildiği özel bir bölüm.
: Bilgisayarınızda arka planda çalışan ve zamanı geldiğinde aktif hale gelerek sisteminize zarar veren yazılımdır.
-U-
UDP : (User Datagram Protocol) İnternet protokollerinden biridir.
Uninstall : Install edilen herhangi bir yazılımın sistemden silinmesidir.
Ultra DMA/33: Ouantum ve Intel firmaları tarafından sabit diskler için geliştirilen bir protokol. Bu protokol, sabit diskle bellek arasındakiveri transfer hızının teorik olarak 33 MB/snye çıkmasını sağladı.
Ultra DMA/66: 66 MB/sn hızında yeni bir disk arabirim standardı.(Bkz. Ultra DMA/33)
Upgrade : Bilgisayarların zaman içerisinde güncelliğini yitiren parça veya programlarının, yeni ve güncel sürümleriyle değiştirilme işlemidir.
URC : Uniform Resource Characteristics ‘in kısaltmasıdır.
URI : Uniform Resource Identifier ‘ın kısaltmasıdır.
URL : (Universal Resource Locator) Web browserlar içinden bir web servisine ya da bazı internet servislerine yönlendirme yapabilen bir komut formatıdır. İnternet üzerindeki kaynaklara bağlanmayı sağlayan adresleme düzeni.
URN : Uniform Resource Names ‘in kısaltmasıdır.
Usenet : İnternet üzerinde kullanıcıların belirli konularda düşüncelerini yazabildikleri tartışma gruplarına verilen addır.
Username : Kullanıcıların bir internet hesabına giriş yaparken kendilerini tanıtmaları için kullandıkları kullanıcı adıdır.
Utility : Bilgisayarlarda işletim sistemi tarafından yapılamayan bir takım işlerin, kullanıcı tarafından yapılmasını sağlayan, kullanımı kolay programlardır.
Uudecode : Uuencode dönüştürme yönteminin tersidir.
Uuencode : Bilgisayar dosyalarını, elektronik posta ya da Usenet le göndermek için ASCII karakterlerine dönüştürme yöntemi.
-V-
Veriyolu: (Bus) Kasa içindeki bileşenlerin çoğu (işlemci, önbellek, bellek, genişleme kartları, depolama aygıtlan vs.) birbirleri ile veriyolları aracılığı ile konuşurlar. Basitçe, bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek
için kullanılan devrelere veriyolu adı verilir.
Virüs : Zarar vermek amacıyla kendini programlara kopyalayan, bu programlarla ilişki kuran, sistemdeki diğer programlara da yamanarak yayılan ve sistemi çökertebilen küçük progr*yasak kelime*lardır.
Visit : Ziyaret anlamına gelir.
VRML : (Virtual Reality Modelling Language) (Sanal Gerçeklik Modelleme Dili) İnternet üzerinde üçboyutlu ortam yaratmaya imkan veren yazılım dili.
-W-
WAİS : (Wide Area Information Servers) Değişik servislerindeki bilgilere ulaşmak için geliştirilen bir servis ve bu bilgileri indekslemek için kullanılan sistemdir.
WAIS : (Wide Area Information Servers) (Geniş Alan Bilgi Sistemi) Internet üzerinde basit ve doğal bir dilde sorgulama girişlerini tanıyan, bilgilere hızlı erişim için indeksler kullanan, önceki aramaların sonuçlarının sonraki aramaları etkilememesini sağlayan bir mekanizması olan dağıtılmış bilgi hizmet birimidir.
WAN : (Wide Area Network) Şehirler, ülkeler ya da kıtalar arasında oluşmuş bilgisayar ağlarının genel adıdır. MSN, Superonline, IBM Global Network gibi.
Web Browser : İnternet üzerinde dolaşmaya ve bilgi transferi yapmaya imkan veren kullanıcı yazılımlarının genel adıdır.
Webmaster : Bir web sitesinin editörlüğünü üstlenen kişiye webmaster adı verilir. Webmaster ın görevi, web sitesinin tasarımını yapmak ve çarpıcılığını korumaktır. Günümüzde bu işi tek bir kişinin yapması çok zordur. Bunun için genelde bir web sitesini birden çok kişi takım ruhuyla ayakta tutar.
Web Sayfası : Bir web servisinin tek seferde ekrana getirdiği bir html sayfasıdır. Bu sayfalarda, hem grafik/resim bilgileri, hem normal text, hem ses, hem de başka web sayfalarına linkler olabilir.
(Örneği görmek için TIKLAYIN! )
Whisper : Sohbet sırasında bir kişiye özel mesaj gönderilmesidir.
WWW : (World Wide Web) (Dünya Çapında Ağ)
-Z-
Zip : PKZip, Winzip gibi arşivleme programları kullanılarak sıkıştırılmış dosyalardır.