FDİSK Nedir?

DOS ortamında çalışan ve sabit diskte C: D: E: gibi bölümlemeleri yapabilmek için kullanılan ve bölümlerin FAT16 ve FAT32 olarak kullanılabilmesini sağlayan bir programdır. DOS ortamında çalışmasının nedeni, tek disketle giriş yapılabilen DOS ortamında kolayca çalıştırılabilmesinden kaynaklanmasıdır. Böylece Windows gibi bir işletim sisteminin var olmasına gerek kalmadan sabit diskteki gerekli düzenlemeler yapılabilmektedir. FDISK yapılırken belirlenecek olan boyut, aynı zamanda bölümlemenin FAT16 ya da FAT32 olarak kullanılmasını belirleyecektir. FDISK yapılarak varolan bir bölümdeki bilgilerin değiştirilmesi durumunda, bilgilerin hepsi yok olacaktır. Bu da FDISK'in ciddiye alınması gerektiğini gösteren en güzel örnektir.

Sabit Disk
Sabit Disk'e yakın bir inceleme yapıldığında iki farklı mimari görülebilir. Bunlardan ilki "Primary Partition" olarak bilinen C: sürücüsünün bulunduğu ve bilgisayar ilk açıldığında sabit diskte okunacak ilk bölümlemedir. Diğer mimariyse "Extended Partition" denilen ve C: den sonraki bölümlerin oluşturulmasında kullanılan bölüm ya da bölümlerdir. Extended Partition altındaki bölümlere verilen isim de "Logical Drive"'dir. Extended Partition için oluşturulan bölüm, daha küçük bölümlere bölünerek birden fazla olabilecek şekilde kullanılabilmektedir. Örnek vermek gerekirse 4 GB büyüklüğünde olan bir sabit diskin C: bölümlemesini, yani Primary Partition'i 2 GB, diğer geriye kalan 2 GB'yi de Extended Partition altında ayrı ayrı 1'er GB olarak tanımlamak mümkün olabilmektedir. Bu şekilde C: sürücüsünün yanında, 1 GB boyutunda D: sürücüsü ve yine 1 GB boyutunda da E: sürücüsü yaratılmış olunacaktır.

Adım Adım FDİSK
FDISK, DOS ortamında çalışmasına rağmen Windows içinden de kullanılabilmektedir. Varolan bölümlemelerin silinmesi ve tekrar oluşturulmasını adım adım burada gerçekleştireceğiz. Yaşanan CIH virüsü trajedisinden sonra kaybolan bölümlemeleri tekrardan oluşturmak için FDISK yapılması bir zorunluluk halini almıştır.

1. FDISK'e girildiğinde bir soruyla karşılaşılır. Bu sorunun amacı şudur: 2 GB'tan büyük bölümleme desteği istiyor musunuz? Diğer bir değişle FAT32 desteği istiyor musunuz? Y harfine ya da E harfine basılırsa FDISK bu desteği verecektir. N ya da H harfine basılırsa FDISK bölümlemeleri FAT16 olarak yapacaktır.

2. Bir sonraki işlem -eğer birden fazla sabit disk bulunuyorsa- hangi sabit disk'te işlem yapılacağının seçilmesi olmalıdır. Eğer bu seçeneğe girilmezse, FDISK varsayılan değer olarak ilk sabit diski seçecektir. Sabit Disk seçimi için 5'e basılmalıdır. Varolan disklerden 1. ya da 2. seçilerek o sabit disk üzerinde değişiklik yapılabilir.

3. Eğer varolan bölümlemeler silinmek istenip tekrardan oluşturulmak isteniyorsa, 3 seçeneğiyle silme mönüsüne giriş yapılmalıdır. Burada birkaç seçenekle karşılaşılacaktır. Bunlardan ilki Primary Partition'in silinmesi içindir. 2. seçenek Extended Partition'in silinmesi için kullanılır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, ilk önce Logical Drive'larin tamamen silinmesi, daha sonra da Extended Partition'in silinmesidir. Logical Drive'lar silinmeden Extended Partition'i yok edebilmek imkansızdır. Son seçenek olan 4'se DOS tarafından görülemeyen bir bölümlemenin yok edilmesidir.

4. Bölümler silindikten sonra yeni bölümlemelerin oluşturulması gerekmektedir. Bu bölümlerin ilki Primary Partition olacaktır. Primary Partition C: anlamına gelmektedir. Ana mönüden 1'e basılarak bölümleme oluşturma mönüsüne girilir. Buradan tekrar 1'e basılarak Primary Partition oluşturulur. Oluşturulacak bölümlemede sabit disk'in istenilen kadar olan bölümü Primary'e atanır. Bu alan yüzde yüz olarak belirtildiğinde Extended Partition oluşturulmaya gerek kalmaz. Ancak belirtilecek bir yüzdeyle ya da MB cinsinden bir değerle Primary Partition'i oluşturmak mümkündür.

5. Primary Partition oluşturulduktan sonra geri kalan kısımla Extended Partition oluşturulur. Aynı şekilde Extended Partition'in yüzdesi de belirtildikten sonra, logical drive oluşturulabilmektedir.

6. Logical Drive'lar oluşturulmadan önce Extended Partition'in mutlaka oluşturulmuş olması gerekmektedir. Oluşturulan logical drive'lar birden fazla olarak oluşturulabilmektedir. Burada belirtilecek yüzde ya da MB alanı, o bölümlerin sürücülerini ve MB alanlarını belirleyecektir.

7. Bütün bölümler oluşturulduktan sonra Ana mönüden 4. seçeneğe girilerek oluşturulan bölümlemeler görülebilmektedir. Eğer bir hata yapıldıysa düzeltme yapmak için geç kalınmamıştır. Silme işlemi gerçekleştirilir ve yeniden oluşturulabilir.

8. Bölümlemeler oluşturulduktan sonra yapılması gereken başka bir işlem de, Primary Partition'in aktif hale getirilmesidir. Aktif hale gelmesinin sebebi sabit disk ilk açıldığında bilgisayarın ilk okuması gereken yerin seçilmesi anlamına gelmektedir. Bunu yapmak için Ana mönüden 2. seçeneğe gelinerek Primary Partition aktif hale getirilir.

9. Yapılan bütün değişiklikler FDISK programından çıkıldığında kaydedilir. Ancak yeni bölümlemelerin devreye girebilmesi için bilgisayarın kapatılıp açılması gerekmektedir. Tüm değişiklikler bilgisayar açıldığında yapılmış olacaktır.

Dikkat Edilecek Noktalar:
Bütün bölümlemeler silinip yeni bölümlemeler oluşturulursa ve devreye girmesi için bilgisayar kapatılıp tekrar açılırsa, sistemde herhangi bir formatlanmış bölümleme bulunmayacağı için bilgisayar açılmayıp, sistem boot hatası verecektir. Bu durum göz önünde bulundurularak sistemi açabilmek için bir açılış disketi hazırlanmalıdır. Disketle DOS ortamına geçiş yaptıktan sonra FORMAT c: /s komutu ve parametresi yazılarak ilk açılış bölümlemesi olan c: sürücüsü formatlanır ve bilgisayar disketsiz olarak açılabilecek duruma getirilir.

- Primary Partition'ın aktif yapılmaması durumunda bilgisayar hangi bölümlemeyi açılış bölümlemesi olarak göreceğini bilmeyeceğinden, format atılmış ve açılışa hazır bir sürücü olsa bile, açılmada problem yaşanacaktır. Bölümlemenin aktif hale getirilmesiyle bir problem yaşanmayacaktır.

- FAT16 ve FAT32 kullanımını baştan ayarlamak kullanıcının elindedir. 2 GB'den büyük bölümlemeler oluşturmayarak bölümler FAT16 olarak kullanılabilir. 2 GB'yi aşan bölümlemelerde zorunlu olarak FAT32 kullanılacaktır. Bölümlemesini FAT16 olarak formatlamak isteyen bir kullanıcı, bölümleme boyutunu 2 GB altında tutarak ve atacağı formatı Windos ws ortamindan degil, DOS ortamindan atarak gerekeni bilecektir.

- FDISK, dikkatle kullanmasi gereken bir programdir. Yapılacak hatalar önemli bilgilerin yok olmasına neden olacak ve geri getirilmesi zor ortamlar oluşturacaktır.

- Master Boot Record (MBR), sabit disk ilk açıldığında bilgilerin depolandığı küçük bir bölümdür. Lilo (Linux Loader) gibi bazı programlar MBR'ye yerleşerek birden fazla işletim sisteminin seçimini gerçekleştirebilmektedir. Linux'e mi yoksa Windows'a mı geçileceği bu program sayesinden gerçekleşmektedir. Master Boot Record'u silebilmek için FDISK programı kullanabilmektedir. FDISK /mbr yazıldığında Master Boot Record'da bulunan tüm bilgiler silinebilir.

- FDISK programı DOS ortamında çalışan bir programdır. Ancak Windows ortamında da aynı verimlilikle çalışabilmektedir. Örneğin Windows'dan tüm bölümleme işlemleri FDISK ile gerçekleştirildikten sonra, bilgisayar kapatılıp açılarak gerekli değişiklikler meydana getirilebilir