Sedef hastalığı, en sık dizlerde, dirseklerde, gövdede ve kafa derisinde kırmızı, kaşıntılı pullu lekelere neden olan bir cilt hastalığıdır. Sedef, tedavisi olmayan, yaygın, uzun süreli (kronik) bir hastalıktır. Döngülerden geçme eğilimindedir, birkaç hafta veya ay boyunca belirtileri devam eder. Bir süre sonra azalır veya remisyona girer. Semptomları yönetmenize yardımcı olacak tedaviler mevcuttur. Sedef hastalığı belirtilerini hafifletmek için yaşam tarzı alışkanlıklarınızda bazı değişiklikler yapmanız gerekir.


Sedef hastalığı olarak bilinen kronik otoimmün hastalık, günlük yaşamınızda bazı molalar verir ancak belirsiz bir saatte tekrar kendini göstermeye başlar. Tüm otoimmün hastalıklar gibi sedef hastalığının da bir tedavisi yoktur ve hiçbir zaman tamamen kaybolmaz. Doktorun önerdiği tedavi talimatlarını izleyerek semptomları yönetmek mümkündür. Cilt sorunları yaşıyorsanız ve sedef hastalığınız olabileceğini düşünüyorsanız, işte belirtiler ve olası tedaviler hakkında bilmeniz gerekenleri bu yazımızda toparladık.


Sedef durumunun, cilt hücrelerinin hızlı büyümesi nedeniyle ciltte kalın, beyaz, kırmızı veya gümüş lekelerle sonuçlanan kronik cilt hastalığıdır. Ciltte pullanmanın yanı sıra iltihaplanmaya yol açan aşırı aktif bağışıklık sistemi nedeniyle veya bazen genetik nedenlerle oluşur. Psoriasis vulgaris, püstüler psoriasis, psoriatik artrit, ters sedef, saçlı derisinde sedef ve guttat sedef gibi pek çok türü vardır. “Vulgaris” kelimesi ortak anlamına gelir.


Bu tip sedef yani psoriasis vulgaris en yaygın olanıdır. Sedef hastalığından muzdarip yaklaşık %80 insan bu tür sedef hastalığına sahiptir. Plak sedef olarak da bilinir, çünkü bu hastalıktan muzdarip kişiler, en çok kafa derisi, dirsekler, dizler veya gövdeye bağlı vücudun herhangi bir yerinde görülebilen iltihaplı deri plaklarına sahiptir.


Püstüler sedef nadir görülen bir sedef türüdür. Kırmızımsı alanla çevrili, sınırları belirgin, yükseltilmiş tümsekler gibi görünür. Bu çıkıntılar, irin olarak bilinen beyaz hücrelerden oluşan beyaz ve kalın bir sıvı ile doldurulur. Sedef hastalığı artritinden muzdarip kişiler, etkilenen cilt ve tırnak anormalliklerindeki ateşli kırmızı ve kuru pullarla tanımlanabilir.


Ters sedef ise sedef hastalığının en ağrılı türlerinden biridir. Bu tip sedef hastalığı, etkilenen ciltte ateşli kırmızı ve iltihaplı lekelerle karakterizedir ve esas olarak göğüs altı, kasık bölgesi veya koltuk altları gibi katlanmış bölgelerde görülür. Bu çıkıntılar, irin olarak bilinen beyaz hücrelerden oluşan beyaz ve kalın bir sıvı ile doludur. Sedef hastalığı artritinden muzdarip kişiler, etkilenen cilt ve tırnak anormalliklerindeki ateşli kırmızı ve kuru pullarla tanımlanabilir.


Sedef cildin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir, ancak yüz, boyun, kafa derisi, eller ve ayaklar bu oluşumun meydana geldiği en yaygın noktalardır. Dirsek ve diz gibi eklemler de sonradan gelebilecek bölgelerdir. Bazı insanlar ağızda, tırnaklarında ve hatta cinsel organlarının çevresinde sedef geliştirmiştir.





Sedef hastalığında, cilt hücrelerinizin yaşam döngüsü büyük ölçüde hızlanır ve epidermisin yüzeyinde ölü hücrelerin birikmesine yol açar.


Sedef Hastalığı Çeşitleri ve Nedenleri


Sedef hastalığı belirti ve semptomları kişiden kişiye değişebilir. Yaygın belirti ve semptomlar genel olarak şu şekildedir:

• Kalın, gümüş pullarla kaplı kırmızı deri lekeleri
• Küçük ölçekli lekeler (genellikle çocuklarda görülür)
• Kanayabilen veya kaşınabilen kuru, çatlamış cilt
• Kaşıntı, yanma veya ağrı
• Kalınlaşmış, çukurlu veya çıkıntılı tırnaklar
• Şişmiş ve sert eklemler

Sedef hastalığı belirtileri kişiden kişiye değişebilen durumlardır, kimilerinde küçük alanda oluşurken kimilerinde boylu boyunca yaygınlık gösterebilirler. En sık etkilenen bölgeler bel, dirsekler, dizler, bacaklar, ayak tabanları, kafa derisi, yüz ve avuç içleridir.


Sedef Hastalığının Nedenleri


Sedef hastalığının cildin normalden daha hızlı yenilenmesine neden olan bir bağışıklık sistemi sorunu olduğu düşünülmektedir. Plak tipi sedef hastalığı olarak bilinen en yaygın sedef türünde, hücrelerin bu hızlı dönüşümü pullar ve kırmızı lekelerle sonuçlanır.


Bağışıklık sisteminin bozulmasına neden olan şey tam olarak açık değildir. Araştırmacılar hem genetik hem de çevresel faktörlerin rol oynadığını düşünmektedir. Sedef hastalığı bulaşıcı değildir.


Sedef Hastalığı Tetikleyicileri


Sedef hastalığına yatkın olan birçok insan, hastalık bazı çevresel faktörler tarafından tetiklenene kadar yıllarca belirtileri hissetmeyebilir. Yaygın sedef hastalığı tetikleyicileri şu şekildedir:

• Strep boğaz ağrısı veya cilt enfeksiyonları gibi enfeksiyonlar
• Havadaki soğuk ve kuru koşullar
• Kesik veya sıyrık
• Böcek ısırığı veya şiddetli güneş yanığı gibi ciltte yaralanma
• Stres
• Sigara içmek ve pasif içicilik
• Aşırıalkol tüketimi
• Bazı ilaçlar (lityum, yüksek tansiyon ilaçları ve sıtma ilaçları dahil)
• Oral veya sistemik kortikosteroidlerin hızla kesilmesi

Sedef Hastalığının Risk Faktörleri


Sedef hastalığı herkes geliştirebilen durumdur. Vakaların yaklaşık üçte biri pediyatrik yıllarda başlar. Aşağıdaki faktörler hastalık riskinizi artırabilir.

• Aile öyküsü: Durum ailelerde var mı? Sedef hastalığı olan bir ebeveyne sahip olmak hastalığa yakalanma riskinizi artırır ve sedef olan iki ebeveynin olması riskinizi daha da artırır.
• Stres: Stres bağışıklık sisteminizi etkileyebileceğinden, yüksek stres seviyeleri sedef hastalığı riskinizi artırabilir.
• Sigara içmek: Tütün içmek sadece sedef riskinizi artırmakla kalmaz, aynı zamanda hastalığın şiddetini de artırabilir. Sigara da hastalığın ilk gelişiminde rol oynayabilir.

Sedef Hastalığı Komplikasyonları


Sedef hastalığınız varsa, aşağıdakiler dahil diğer rahatsızlıkları geliştirme riskiniz daha yüksektir:

• Eklemlerin içinde ve çevresinde ağrı, sertlik ve şişmeye neden olan psoriatik artrit
• Konjunktivit, blefarit ve üveit gibi göz rahatsızlıkları
• Obezite
• Tip 2 diyabet (İnceleyin: Tip 2 Diyabetin Belirtileri Nelerdir ve Nasıl Önlenir?)
• Yüksek tansiyon
• Kalp-damar hastalığı
• Çölyak hastalığı, skleroz ve Crohn hastalığı olarak adlandırılan iltihaplı bağırsak hastalığı gibi diğer otoimmün hastalıklar
• Düşük kişilik saygısı ve depresyon gibi zihinsel sağlık koşulları

Eğer sedef hastalığınızın olduğundan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden uzman doktorunuza görüşmeniz gerekmektedir. Doktorunuz sağlığınız hakkında sorular soracaktır. Cildinizi, saç derinizi ve tırnaklarınızı inceleyecektir. Doktorunuz mikroskop altında incelenmek üzere küçük bir deri örneği (biyopsi) alabilir. Bu, sedef hastalığının türünü belirlemeye ve diğer rahatsızlıkları ortadan kaldırmaya yardımcı olur.


Sedef Hastalığı Tedavisi


Sedef hastalığı tedavileri, cilt hücrelerinin hızla büyümesini durdurmayı ve pulları gidermeyi amaçlar. Seçenekler arasında kremler ve merhemler (topikal tedavi), ışık tedavisi (fototerapi) ve oral veya enjekte edilen ilaçlar bulunur.


Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
– Işık tedavisi
– Tropikal tedavi
– Oral veya enjekte edilen ilaçlar
– Alternatif tıp uygulamaları (Kremler, balık yağı takviyeleri ve uçucu yağlar gibi)
Güneşten korunmalı mıyım?
Cildinizi tedavi etmek için doğal güneş ışığını kullanmanın en iyi yolunu doktorunuza sorun. Kontrollü miktarda güneş ışığı sedef hastalığını iyileştirebilir, ancak çok fazla güneş salgınları tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. Ayrıca cilt kanseri riskini artırabilir. Güneşte geçirdiğiniz zamanı kaydedin ve sedef hastalığından etkilenmeyen cildi en az 30 güneş koruma faktörü (SPF) ile güneş kremi ile koruyun.


Sedef hastalığı durumunda kendinizi iyi hissetmek için aşağıdaki kişisel bakım uygulamalarına dikkat edin.

• Günlük banyo yapın: Günlük banyo, pulları gidermeye ve iltihaplı cildi yatıştırmaya yardımcı olur. Eğer küvetiniz varsa suya banyo yağı, koloidal yulaf ezmesi ve epsom tuzları ekleyin ve en az 15 dakika bekletin. Sıvı ve katı yağlar eklenmiş ılık su ve yumuşak sabunlar kullanın.
• Nemlendirici kullan: Banyodan sonra cildinizi nazikçe kurulayın ve cildiniz hala nemliyken merhem bazlı bir nemlendirici uygulayın. Çok kuru ciltler için uçucu yağlar tercih edilebilirsiniz. Kremlerden veya losyonlardan daha fazla dayanma gücüne sahiptirler. Nemlendirme cildinizi iyileştiriyor gibi görünüyorsa, günde bir ila üç kez uygulayın.
• Etkilenen alanları gece boyunca örtün: Yatmadan önce etkilenen cilde merhem bazlı bir nemlendirici sürün ve streç filmle sarın. Uyandığınızda streci çıkarın ve pulları yıkayın.
• İlaçlı krem veya merhem sürün: Kaşıntı ve pullanmayı azaltmak için reçetesiz satılan bir krem veya hidrokortizon veya salisilik asit içeren merhem sürün. Kafa derisi sedef hastalığınız varsa, kömür katranı içeren ilaçlı bir şampuan deneyin.
• Sedef hastalığı tetikleyicilerinden kaçının: Sedef hastalığınızı neyin tetiklediğine dikkat edin ve onları önlemek için adımlar atın. Enfeksiyonlar, cildinizdeki yaralanmalar, stres, sigara ve yoğun güneşe maruz kalma, sedef hastalığını kötüleştirebilir.
• Alkol içmekten kaçının: Alkol tüketimi bazı sedef hastalığı tedavilerinin gidişatını olumsuz etkiler. Sedef hastalığınız varsa alkolden uzak durun. İçiyorsanız, ölçülü olun durumunuza göre tamamen bırakın yada doktorunuza danışın.
• Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmeye çalışın: Sigarayı ve içkiyi orta düzeyde bırakmanın yanı sıra, aktif olarak, iyi beslenerek ve sağlıklı bir kiloyu koruyarak sedef hastalığınızı yönetebilirsiniz.

Sedef hastalığı ile baş etmek, özellikle etkilenen vücudunuzun geniş bir alanını kaplıyorsa veya başkaları tarafından görülebiliyorsa zor olabilir. Hastalığın devam eden, ısrarcı doğası ve tedavi zorlukları sadece yükü arttırır. Bu durumu en hızlı şekilde atlatmak için doktorunuzun tavsiyelerini birebir uygulayın, geçmiş olsun.